‘One nation one election‘ (ONOE)वरील उच्च-स्तरीय पॅनेलने भारतातील लोकसभा आणि राज्य विधानसभांसाठी एकाचवेळी निवडणुका घेण्याचा प्रस्ताव देण्यापूर्वी दक्षिण आफ्रिका, स्वीडन आणि बेल्जियमसह सह देशामधील निवडणूक प्रक्रियेचा अभ्यास केला. याव्यतिरिक्त, जर्मनी, जपान, इंडोनेशिया, फिलिपिन्स आणि बेल्जियम सारख्या देशामध्ये समवर्ती निवडणुका घेतल्या जातात.
One nation one election
One nation one election: निवडणूक लोकशाही स्पर्धात्मक आखाड्यात, निवडणुकांचे सतत चक्र वारंवार धोरणात्मक चर्चामध्ये व्यत्यय आणते, कारण निवडणुकीतील गतिशीलता राज्य आणि राष्ट्रीय स्तरावरील राजकीय घटकांच्या पदांवर वारंवार प्रभाव टाकते.
पॅनेलचे सर्वेक्षण बहुसंख्य पक्ष एकाचवेळी निवडणुकांना पाठिंबा देतात!
पॅनेलने 62 पक्षांशी संपर्क साधला, त्यापैकी 47 कडून प्रतिसाद मिळाला. प्रतिसादकर्त्यांपैकी 32 जणांनी एकाच वेळी निवडणुका घेण्यास पाठिंबा व्यक्त केला, तर 15 जणांनीकल्पनेच्या विरोधात मत व्यक्त केले. कॉँग्रेस, आम आदमी पार्टी (आप), बहुजन समाज पक्ष (बसपा), आणि भारतीय कम्युनिस्ट पार्टी (माक्सवादी) या सर्वानी एकाचवेळी निवडणुका घेण्याचा प्रस्तावाला विरोध केला आहे, तर भारतीय जनता पक्ष (भाजपा) आणि नॅशनल पीपल्स पार्टीने विरोध न करता पाठिंबा दर्शवला आहे.
समवर्ती निवडणुका स्थैर्य आणि आर्थिक विकासाला चालना
एकाचवेळी निवडणुका घेण्याच्या तत्वाला अनेक कारणे आहेत. निवडणूक लोकशाहीच्या स्पर्धात्मक वातावरणात, निवडणुकीचे सततचे चक्र धोरणात्मक भाषणात व्यत्यय अनू शकते, कारण निवडणुकीतिल गतिशीलता राज्य आणि राष्ट्रीय दोन्ही स्तरांवर राजकीय घटकांच्या भूमिकांना आकार देतात. निवडणुकांच्या समक्रमणामूळे शासक आणि विरोधी पक्षांना पुढील सार्वत्रिक निवडणुकांपर्यंत, अनिश्चितता कमी करून आणि आर्थिक विकासाचे पालनपोषण होईपर्यंत शासन आणि धोरण तयार करण्यावर लक्ष केंद्रित करण्याची संधी मिळते.
तज्ञ पॅनेलने यावर जोर दिला की तांत्रिक विश्लेषणामुळेआर्थिक वाढ, चलनवाढ, गुंतवणूक आणि सार्वजनिक खर्चामध्ये संक्रमित निवडणुकांच्या कालावधीनंतर अनुकूल परिणाम दिसून येतात. स्तब्ध झालेल्या निवडणुक चक्राचा थेट आर्थिक खर्च फारसा नसला तरी परिणामकारक धोरणात्मक संदिग्धता परिणामकारक प्रशासनाला कमी करते.
2029 मध्ये संभाव्य एकाचवेळी मतदान घटनादुरुस्तीची प्रतीक्षा
केंद्राने 2029 मध्ये लोकसभा आणि राज्यांच्या विधानसभांच्या निवडणुका एकाच वेळी घेण्याचा निर्णय घेतल्यास, 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीच्या समाप्तीनंतर लगेच ही प्रक्रिया सुरू होईल. 2029 मध्ये अनेक राज्यांच्या विधानसभा बरखास्त केल्या जाण्याची शक्यता आहे, त्यांच्या पाच वर्षाच्या मुदती पूर्ण होण्याआधी, निवडणुकांचे समन्वयन सुलभ करण्यासाठी. अशा हालचालीसाठी त्यानंतर लोकसभेच्या कार्यकाळात लोकसभा आणि राज्य विधानसभांच्या कालावधीशी संबंधित घटनात्मक तरतुदीमध्ये सुधारणा करणे आवश्यक आहे.
उच्चस्तरीय समितीने केंद्राकडे एकाचवेळी निवडणुका घेण्याच्या तयारीचा निर्णय पुढे ढकलला असला तरी, त्यांनी सुचवलेला रोडमॅप टायर केला आहे. माजी राष्टपति राम नाथ कोविंद यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीच्या शिफारशीना केंद्राने मान्यता दिल्यास हे एकवेळचे संक्रमण अपरिहार्य होईल
One nation one election: 10 राज्ये 2028 च्या निवडणुकांना सामोरे जात आहेत
गेल्या वर्षी, अंदाजे 10 राज्यांमध्ये नवीन सरकारची स्थापना झाली, ज्यांची पुन्हा एकदा 2028 मध्ये निवडणुका होणार आहे. परिणामी,या राज्यामध्ये स्थापन झालेली नवीन सरकारे जवळपास एक वर्ष किंवा त्याहून कमी काळ सत्तेत राहिली. केंद्राने One nation one election (ONOE) धोरण लागू करण्याचा निर्णय घेतल्यास, हिमालय प्रदेश, मेघालय, नागालँड, त्रिपुरा, कर्नाटक, तेलंगणा, मिरोझम, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, आणि राजस्थान या राज्यांमध्ये एक वर्षापेक्षा कमी कालावधीत निवडणुका होतील.
प्रमुख राज्ये अल्पायुषी सरकारचा अंदाज घेतात
विशेष म्हणजे, उत्तर प्रदेश, गुजरात आणि पंजाब यांसारखी प्रमुख राज्य, एकाच पक्षाला संभाव्य निर्णायक जनादेश देऊनही, दोन वर्ष किंवा त्याहून कमी कार्यकाळ असलेली सरकारे पाहण्यासाठी तयार आहेत. 2027 मध्ये त्यांच्या नियोजित राज्य निवडणुकांमूळे ही परिस्थिती उद्धवली आहे. त्याचप्रमाणे, पश्चिम बंगाल, तामिळनाडू, आसाम आणि केरळमध्ये आगामी विधानसभा निवडणुकांमध्ये एखाद्या पक्षाला बहुमत मिळाले तरीही, केवळ तीन वर्षच सरकारे राहतील अशी अपेक्षा आहे. 2026 मध्ये राज्यामध्ये निवडणुका होणार आहेत.
प्रास्ताविक सुधारणा लक्ष्य समक्रमित निवडणुका
संवैधानिक तत्वांसह समवर्ती निवडणुकांचा ताळमेळ साधण्याच्या उद्देशाने,समितीने लोकसभेच्या कालावधीशी संबंधित कलम 83 आणि राज्य विधानसभेच्या कालावधीशी संबंधित कलम 172 वर लक्ष केंद्रित करून प्रस्तावित सुधारणा सादर केल्या आहेत. या सुधारणा राष्ट्रपतींच्या अधिसूचनेद्वारे अमलात आणल्या जाणार आहेत.
राज्य सरकारच्या अटींवर संभाव्य प्रभाव
तसकी या अधिसूचनेची परिणामकारकता संसदीय मान्यता मिळविण्यावर अवलंबून असते,आणि मंजूरी मिळवण्यात अयशस्वी झाल्यास प्रास्ताविक दुरुस्त्याणा संसदेची मंजूरी मिळाली, तर ते एकाचवेळी निवडणुकांच्या अंमलबजावणीचा मार्ग मोकळा करेल, ज्यामुळे संक्रमणकालीन टप्प्यात अनेक राज्य सरकारच्या अटी कराव्या लागतील. पॅनेलने एकाचवेळी मतदानासाठी लवचिक दृष्टिकोण प्रास्ताविक केला आहे.
एकाच वेळी निवडणुकांच्या अंमलबजावणीसाठी एक मार्ग आखून, समितीने या महत्वपूर्ण उपक्रमासाठी तत्परटेबद्दल निर्णय घेण्याचे अधिकार सरकारकडे सोपवले आहेत. अहवालानुसार, एकाचवेळी निवडणूका घेण्यासाठी आवश्यक व्यवस्था केव्हा आहे हे केंद्र सरकार ठरवेल.
दीर्घकालीन आर्थिक स्थिरतेच्या विरुद्ध अल्प-मुदतीच्या नफ्यामध्ये संतुलन राखणे
तज्ञांचा असा युक्तिवाद आहे की निवडणुकांच्या वारंवारतेचा सरकार आणि राजकीय पक्षांच्या प्रधान्यक्रमांवर मोठा प्रभाव पडतो. आगामी निवडणुका जिंकण्याचा सततच दबाव वारंवार अल्पकालीन राजकीय उद्दिष्टाकडे वळवतो आणि दीर्घकालीन आर्थिक नियोजनाला बगल देतो. परिणामी, गंभीर सुधारणा अनेकदा पुढे ढकलल्या जातात कारण सरकार निवडणुकीतील यशाला प्राधान्य देतात, ज्यामुळे शेवटी गरजू मतदारांना थेट खर्च करावा लागतो.
One nation one election: देशाच्या स्वातंत्र्या नंतर एक सोबत होत होत्या निवडणुका
तुम्हाला सांगायचे झाले तर ‘One nation one election’ याचा अर्थ असा आहे की त्या देशाच्या सर्व निवडणुका एक सोबत केल्या जातात. माहितीसाठी तुम्हाला सांगायचे की देशाच्या स्वातंत्र्या नंतर काही वर्ष लोकसभा- विधानसभांचे मतदान हे एकसोबत होत होते. त्याच्या नंतर विधानसभाची निवडणूक ही वेळेच्या आधी होयला लागली नंतर सरकार बदलायला लागली त्या नंतर हे नियम तोडून टाकले. एकल मतदाता फोटो ओळखपत्र आणि एकल मतदाता सक्षम करण्यासाठी अनुच्छेद 325 मध्ये सुधारणा केली.
या आर्टिकलमध्ये आम्ही देशातील नवीन ‘वन नेशन, वन इलेक्शन’ या नवीन कायद्याविषयी तुम्हाला माहिती देणार आहे. या पेज वर दिलेली सर्व माहितीही अधिकृत संकेतस्थळ आणि वृतमाध्यमे वरील आहे, त्यात कोणत्याही प्रकारची त्रुटी आढळली तर तुम्ही त्याबद्दल आम्हाला माहिती देऊ शकता आणि अशा ताज्या बातम्या आपल्या मित्रमैत्रिणींसोबत शेअर करा.
अधिक हिट व ताज्या बातम्या या आपल्या MHTimes24 ह्या संकेतस्थळावर वर दिल्या जातात. दिवसभरातील ताज्या बातम्या, राजकारण, खेळ, मनोरंजन आणि इतर घटनांच्या विस्तृत मराठी बातम्यांसाठी अपडेट रहा. अशा ताज्या बातम्या आपल्या मित्रमैत्रिणींसोबत शेअर करा. अधिक हिट बातम्या दररोज पाहण्यासाठी MHTimes24.com ला भेट द्या.
मित्रांनो अधिक हिट न्यूजसाठी आमच्या WhatsApp Group जॉईन व्हा !!!